Liefde is Aardappelen; Russisch document

Sommigen zullen waarschijnlijk zeggen: "De zoveelste depressieve Russische film met droevige achtergrondmuziek"; een Russische die Blik na afloop sprak zei juist: "Een film van hoop en vooruitgang, kijk naar de vrolijke jongeren en de bouw van een spiksplinter nieuw huis, op het einde".

Blik zou de film, gezien in Rialto, als volgt willen omschrijven:

"Russen tonen weinig emotie in film vol emotie"

"Was het niet heel erg dat je 6-maanden oude baby van de ellende en honger sterft en dat je van de ploegbaas gewoon naar de collectieve boerderij moest?"; Of dat je 2-jaar oude kind ook op sterven ligt en de ploegbaas dan zegt: "Werken moet je, jouw kinderen sterven toch allemaal". Dit waren vragen gericht aan de oma van Aliona van der Horst betreffende de eind jaren dertig. Aliona is de dochter van haar Russische moeder en Nederlandse vader Simon.

Er was geen tijd om lang over de dood te treuren, want er waren 6 kinderen, allen dochters, die wel in leven waren en die niet geholpen waren bij eventuele tranen van hun moeder. En daar kwam de Stalinistische cultuur nog bij: het collectief is alles, voor individualisme was geen plek. Er was zo weinig eten dat de arbeiders stierven in het veld en kinderen thuis, van honger en ellende. Het was niet zo dat de oogst mislukt was, maar Stalin gebruikte elke graankorrel om te verzilveren in valuta. Graan is geld. Geld is opbouw van leger en industrie. De boerenbevolking stierf van honger in de graanvelden.

Heel de Sovjet Unie leed onder de capriolen van Stalin. Maar lijden? Eén van de nog in leven zijnde tantes van Aliona van der Horst herinnert zich niks van moeilijkheden. "Alles was gewoon". De zoon van deze tante wil het door zes te delen geërfde huis grondig verbouwen en bekijkt de filmdrang van Aliona in het vervallen huis met de nodige scepsis. Als Aliona de decennialang bewaarde oude schoenen uitspreidt in een kamer vindt hij het welletjes: "Kappen nou, het is hier geen museum!". Hongersnood in de eind jaren 30, de Tweede Wereld oorlog die de gehele mannelijke bevolking naar het front trok en waarvan slechts een enkeling levend terugkeerde, en in 1946 wederom een hongersnood. Elk van de dochters gaat anders om met deze ervaringen. De moeder van Aliona vertrekt naar Nederland; de andere tante zoekt het in het communisme en religie, en de "Alles was gewoon-" tante blokkeert het.

Tijd voor knuffelen was er niet. Liefde was als je als moeder weer een aardappel kon opdienen. Die mogelijk 's nachts als rest-aardappel met gevaar voor eigen leven, want repressie, uit een geoogst veld meegsmokkeld was. De oma van Aliona had een ophangtouw om zelfmoord te plegen al klaarliggen. Niet om zichzelf uit het lijden te helpen. Maar dan zouden de zes dochters tenminste naar een weeshuis gaan waar in ieder geval wel eten zou zijn. Op een gegeven moment verlaat de hoogbejaarde "alles was gewoon-" tante het bouwvallige huisje met haar zoon. Ze wendt zich tot haar zoon op het besneeuwde tuinpad: "Heeft Aliona geen aardappelen nodig?", - "Nee mam, maak je nou maar geen zorgen, Aliona heeft alles".