Verslag uit Donetsk – Dag 1: De taxi rit naar de DNR.

Verslag uit Donetsk – Dag 1: De taxi rit naar de DNR. Door Stefan Beck

(Artikel oorspronkelijk gepubliceerd op 28 december)

Vandaag de grens overgestoken naar de Volksrepubliek Donetsk (DNR). Na maanden van intensieve planning, ben ik samen met freelancejournalist Michel Spekkers de grens naar de DNR overgestoken. We hopen verslag te doen van de verhalen van mensen die hier leven.

Glimlach

Met een glimlach op zijn gezicht legde onze taxichauffeur ons de financiële situatie uit waarin veel mensen in Donetsk nu zijn beland. ‘Voordat de oorlog begon waren er natuurlijk een boel mensen die leningen hadden afgesloten. Maar nadat de oorlog was begonnen, werden veel banken gesloten.’ De glimlach werd groter en hij zei “Ik wou mijn schulden terugbetalen, maar kon dat niet. Dus op een dag belde de bank en zei dat we onze schulden moesten terugbetalen. Ik legde uit waarom dat niet kon, de bank zei daarop dat ze iemand zouden sturen om het bedrag op te komen halen als ik niet zou betalen.” Hij op zijn beurt gaf zijn adres en vertelde dat ze welkom zijn in zijn huis. Toen de medewerker het adres had gekregen was hij een tijdje stil, vertelde dat de bank had heroverwogen en besloten had toch niemand te sturen.

De situatie hierboven geeft goed aan in wat voor situatie veel mensen in Donetsk verkeren. Mensen vallen hier constant tussen was en schip. De regels in een land gelden niet volledig voor hun, maar de regels hebben wel invloed op hun.

Alleen op de wereld

Nog een kwestie zijn de problemen met paspoorten. In principe zijn veel burgers van de Volksrepubliek Donetsk vergelijkbaar met staatlozen: geen enkel land ter wereld (inclusief Rusland) erkent de DNR en LNR als landen. Bijgevolg is er ook niemand in de wereld die hun paspoorten erkent* Om naar het buitenland te reizen is er een Oekraïens paspoort nodig dat aan mensen is uitgegeven voor de oorlog. Voor een hele generatie mensen die geen Oekraïense paspoorten hebben is het daarom onmogelijk geworden om naar het buitenland te reizen.

Sovjet Unie

‘In de Sovjet-Unie was het makkelijk om te reizen’, legde een vrouw uit die met ons mee reed in de taxi. ‘Er waren geen grenscontroles en we konden reizen wanneer we wilden. Ze benadrukte dat ‘zij zich niet voelden als Russen, Oekraïners, Wit-Russen of wat dan ook. We waren allemaal deel van een groot land: De Sovjet-Unie.’ Dit beeld blijft bestaan tot de dag van vandaag; haar familie woont overal: in Oekraine, in Rusland, in Wit-Rusland, waarmee ze nogmaals benadrukt hoe belangrijk het is om naar het buitenland te kunnen reizen.

Gebroken families

Een van de mensen die met ons mee reisde, was een man die zijn familie voor de eerste keer in jaren bezoekt in Donetsk. Door de situatie in de regio was het erg moeilijk om zijn familie te bezoeken. Het laat zien wat veel mensen geneigd zijn te vergeten; oorlog is niet alleen een kwestie van een hoeveelheid doden en gewonden, het is ook een kwestie van vrienden en familie die uit elkaar worden gerukt.

Maar al gedurende de taxirit werden wij geconfronteerd met de eerste verhalen van families die voor andere redenen niet meer bij elkaar waren. De vrouw vertelde dat haar broer is overleden door een gebrek aan medische hulp. “De doctoren konden alleen maar zijn leven verlengen, niet redden” en ze heeft haar broer moeten begraven.

Later liet ze een foto zien van haar kleinkinderen en vroeg ons: “Hoe kan iemand deze kinderen bombarderen!?" Ze ging door en legde ons uit dat veel scholen in Donetsk foto’s hebben hangen met de foto’s van studenten van die school die zijn gestorven in het conflict.

Verdeeld door taal

Zelfs op de eerste dag van onze reis werden ons een paar onderliggende problemen duidelijk die hebben geleid tot het conflict. Zelfs voordat de Maidan begon, werd in veel scholen een ‘Oekraïnizatie’ ingevoerd, zoals onze medepassagiers het noemden. Studenten in scholen werden gedwongen om alle vakken te volgen in de Oekraïense taal “Zelfs vakken als natuurkunde en wiskunde?”, vroeg ik, “Ja”, antwoordde ze "natuurkunde, wiskunde, etc.” Dit maakte het erg moeilijk voor veel studenten om te studeren. Vaak waren er zelfs niet voldoende woordenboeken aanwezig om uit te vertalen.

Aankomende in de DNR

Na een lange reis naar de grenscontrole (en daar bijna net zolang in de file te hebben gestaan). Konden we eindelijk de DNR in. Vanwege de feestdagen besloten veel mensen hun familie op te zoeken. We werden begroet met sneeuw, weinig verkeer en tenslotte, Donetsk zelf. (Foto’s hier te vinden)

*Rusland erkent de paspoorten wel sinds kort, maar de landen niet.

Dit is deel 1 van het verslag dat Stefan Beck maakte over zijn reis met Michiel Spekkers naar de Volksrepubliek Donetsk rond de jaarwisseling 2016/2017. Deel 2 volgt later op deze site. Stefan Beck is natuurkundige, docent en studeert Slavistiek en de Russische taal.